Kaixo lagun,
Hemen amaitzen dugu gure lana. Espero dugu gustatu izatea, eta asko ikasi izatea. Eskerrikasko gure blog-a irakurtzeagatik eta zuen iruzkinak uzteagatik.
Eskerrikasko eta hurrenarte!
2013(e)ko maiatzaren 23(a), osteguna
Herensugea
Herensugea, Euskal Herriko suge itxura duen izaki mitologiko
garantzitsuenetako bat da. Kondaira batzuetan, 7 buru ditu baina gehienetan
bakarra. Gose denean bakarrik irtetzen da bere kobatik.
HERENSUGEAREN KONDAIRA
Bazen behin, Euskal Herriko herri txiki batean herensuge handi eta beldurgarri bat. Gosea zuenean, herrira jaisten zen eta norbait jaten zuen. Erregeak hori ikusita, tratu bat egin zuen. Tratuak zioenez, hilabetero neskatsa gazte bat eramango zion.
Egun batean, erregearen alabari tokatu zaion, eta erregeak nahi ez zuenez, herensugea hiltzeko pertsona baten bila hasi zen, eta saria bere alabarekin ezkontzea zen. Artzain bat iritsi zen eta erregeak gertatutakoa kontatu ondoren berak hilko zuela herensugea esan zion. Hurrengo egunean, artzaina bere txakurrarekin joan zen eta txakurrak herensugeari buruan hozka egin eta hil zuen. Artzainak herensugeari 7 mihi eta 7 buruko zati hartu zituen.
Gazte bat basotik bueltaka zebilen bitartean, herensugea ikusi eta 7 buruak moztu zion. Hurrengo egunean, gaztea 7 buruekin joan zen gaztelura eta bere saria eskatu zuen. Baina, artzaina iritsi zenean, 7 mihiak erakutsi eta erregea gaztearen iruzurrak konturatu zen eta kalera bidali zion.
Erregeak, artzainari bere añabarekin ezkontzea eskatu zion, eta horrela izan zen.Hortik aurrera, artzaina eta erregearen alaba oso pozik ibili ziren.
HERENSUGEAREN KONDAIRA
Bazen behin, Euskal Herriko herri txiki batean herensuge handi eta beldurgarri bat. Gosea zuenean, herrira jaisten zen eta norbait jaten zuen. Erregeak hori ikusita, tratu bat egin zuen. Tratuak zioenez, hilabetero neskatsa gazte bat eramango zion.
Egun batean, erregearen alabari tokatu zaion, eta erregeak nahi ez zuenez, herensugea hiltzeko pertsona baten bila hasi zen, eta saria bere alabarekin ezkontzea zen. Artzain bat iritsi zen eta erregeak gertatutakoa kontatu ondoren berak hilko zuela herensugea esan zion. Hurrengo egunean, artzaina bere txakurrarekin joan zen eta txakurrak herensugeari buruan hozka egin eta hil zuen. Artzainak herensugeari 7 mihi eta 7 buruko zati hartu zituen.
Gazte bat basotik bueltaka zebilen bitartean, herensugea ikusi eta 7 buruak moztu zion. Hurrengo egunean, gaztea 7 buruekin joan zen gaztelura eta bere saria eskatu zuen. Baina, artzaina iritsi zenean, 7 mihiak erakutsi eta erregea gaztearen iruzurrak konturatu zen eta kalera bidali zion.
Erregeak, artzainari bere añabarekin ezkontzea eskatu zion, eta horrela izan zen.Hortik aurrera, artzaina eta erregearen alaba oso pozik ibili ziren.
Galtzagorri
Galtzagorriak, pertsonei laguntzen dieten gizki txiki-txikiak
dira.
Praka gorriak daramate , eta orraztokietan ezkutatzen dira. Birak ematen dituzte beren jabearen inguruan "eta orain zer?" galdezka.Une batean betetzen diruzte jabearen aginduak nahiz eta oso ikaragarriak izan.
Akerbeltz
Elezaharrek dioten arabera, sorginek akelarrea ospatzean, Aker agertzen zitzaien eta jai handi bat ospatzen zuten. Bertan, ogia, arrautzak, dirua... eskaintzen zioten eta Jeinuak hau hartu ondoren, giza haragia jatera esertzen zen. Jan-edariaren ondoren, txistuaren doinuaren laguntzarekin, dantzan hasten zen sorginekin. Eta gehiago edan ondoren, aktu sexuala praktikatzen zuten denok batera, orgia bat eginaz. Akelarrea bukatzean, sorginek Akerraren esanak betetzen zuten hurrengo akelarre bat ospatu arte.
2013(e)ko maiatzaren 16(a), osteguna
Akerbeltz
Aker beltz baten itxuran agertzen den jeinu bat da hau. Etxe-abereen zaindari eta sorginen buruzagi moduan agertzen da. Bere alde ona agertzen duenean, Mariren antzeko ahalmenak ditu eta zenbait jeinuen nagusia edo buruzagia da.
Jentilen istorioa
JENTILEN ISTORIOA
Bazen behin gazte artzain bat mendira joan zen betikolez baina, oraingoan, zoritxarrez , jentil batzukin topo egin zuen. Jentilak gosez hiltzen ari zirenez, gaztea jatea erabaki zuen. Gaztea exz zekienez zer egin, burutik igaro zitzaion lehen gauza esan zuen: "Komunera joan behar dut!". Hura izan zen bere ihes egiteko aukera. Baina jentilak bere asmoak antzeman zuten eta soka bat lotu zuten. Gaztea denbora luze bat iraun zuen bertan, soka askatu eta arrama batean lotu arte. Momentu hortan, korrika irten zen baina ez zuen lortu ihes egitea. Jentilak hura ikusita bere atzetik joan ziren txakurrekin. Malda gora egin zuen eta zuhaitz batera igo zen. Txakurrak bere arrastroa galdu zuten eta jentilak kobara bueltatu ziren eta gaztetxoa etxera bueltatu zen.
JENTILEN AMAIERA
Elezahar baten arabera, jentilak argi bat ikusi zuten. Ez zekitenez zer zen, jentil zaharrenaren bila joan ziren eta honek horrela erantzun zien: "Kiximi ( Jesus ) jaio da, euskal arrazaren amaiera da." eta ondoren bere burua amildegitik behera bota zen. Gainerako jentilak lurrazpian gelditu ziren eta ez ziren gehiago irten.
Jentilen bideoa
Bazen behin gazte artzain bat mendira joan zen betikolez baina, oraingoan, zoritxarrez , jentil batzukin topo egin zuen. Jentilak gosez hiltzen ari zirenez, gaztea jatea erabaki zuen. Gaztea exz zekienez zer egin, burutik igaro zitzaion lehen gauza esan zuen: "Komunera joan behar dut!". Hura izan zen bere ihes egiteko aukera. Baina jentilak bere asmoak antzeman zuten eta soka bat lotu zuten. Gaztea denbora luze bat iraun zuen bertan, soka askatu eta arrama batean lotu arte. Momentu hortan, korrika irten zen baina ez zuen lortu ihes egitea. Jentilak hura ikusita bere atzetik joan ziren txakurrekin. Malda gora egin zuen eta zuhaitz batera igo zen. Txakurrak bere arrastroa galdu zuten eta jentilak kobara bueltatu ziren eta gaztetxoa etxera bueltatu zen.
JENTILEN AMAIERA
Elezahar baten arabera, jentilak argi bat ikusi zuten. Ez zekitenez zer zen, jentil zaharrenaren bila joan ziren eta honek horrela erantzun zien: "Kiximi ( Jesus ) jaio da, euskal arrazaren amaiera da." eta ondoren bere burua amildegitik behera bota zen. Gainerako jentilak lurrazpian gelditu ziren eta ez ziren gehiago irten.
Jentilen bideoa
Sorginak
Sorginak aintzinako Euskal Herriko mitologiako pertsonaia garrantzitsuetakoak dira. Sorginak gauza txarrak eta onak egiten zituzten. Gauza txarretako bat, akelarreak "inbokatu" egiten zituztela da, etaonetako bat, sendabelarrak egiten zituztela jende gaixoarendako. Katu itxuran agertzen dira gehienetan.
SORGINEN ISTORIOA
Elezaharrak dioenez, bazen behin herri txiki bateko herri batean, gauero haritzen ibiltzen zen emakume bat. Gauero gauero, katuaren itxurako sorgin bat agertzen zitzaion. Horrelako gau batean, senarra geratu zen emaztearen ordez, eta katua etorri zenean, esan zion katuak:
- Gizonezkoa haritzen?
- Katua hitz egiten?- erantzun zion gizonak.
Gizonak, makila bat hartu eta jo egin zion. Hurrengo egunean, herrian emakume bat beso bat apurtuta agertu zen. Horrela konturatu ziren herrikoak emakume hori sorgina zela.
SORGINEN ISTORIOA
Elezaharrak dioenez, bazen behin herri txiki bateko herri batean, gauero haritzen ibiltzen zen emakume bat. Gauero gauero, katuaren itxurako sorgin bat agertzen zitzaion. Horrelako gau batean, senarra geratu zen emaztearen ordez, eta katua etorri zenean, esan zion katuak:
- Gizonezkoa haritzen?
- Katua hitz egiten?- erantzun zion gizonak.
Gizonak, makila bat hartu eta jo egin zion. Hurrengo egunean, herrian emakume bat beso bat apurtuta agertu zen. Horrela konturatu ziren herrikoak emakume hori sorgina zela.
Jentilak
Jentilak euskal mitologiako izakiak dira. Euskal Herrian zeuden paganoak, hau da, Kristautasunean ez zutenak sinisten sinbolizatzen dute. Erraldoiak eta indartsuak dira eta beraien etsaiei harri erraldoiak botatzeko ohitura dute.
2013(e)ko maiatzaren 9(a), osteguna
Olentzero
Olentzero, Euskal mitologiako izaki ezagun eta garrantzitsuenetako bat da. Gabon gaua eta Jesusen etorrera irudikatzen du.
OLENTZEROREN ISTORIOA
Olentzero, euskal mendietan bizi zen jentil bat zen. Egun batean, izar handi bat ikusi zuen, eta jentilen tribuko zaharrenarengana joan zen. Tribuko zaharrenak, jentilen aroaren amaiera zela esan zuen, Jesus jaio zen eta. Jentilak amildegitik bota zirela esan zuen, eta guztiak bota ziren, Olentzero izan ezik.
Olentzero, Jesusi agurtzera joan zen. Ondoren, Euskal Herritik zehar joan zen, Jesusen berri ona zabaltzera.
OLENTZEROREN MITOA
Abenduaren 24-ko gauean, Jesus jaio zenez eta Olentzerok opariak eraman zionez.
24-ko gauean, Olentzero, Euskal Herriko herri guztietako etxetara joaten da, eta opariak uzten ditu familia guztarentzako.
Familia gehienek opariak, 25-eko goizean jasotzen dituzte, eta gutxi batzuek, 24-ko gauean.
Olentzerok oso kantu famatua du:
OLENTZEROREN ISTORIOA
Olentzero, euskal mendietan bizi zen jentil bat zen. Egun batean, izar handi bat ikusi zuen, eta jentilen tribuko zaharrenarengana joan zen. Tribuko zaharrenak, jentilen aroaren amaiera zela esan zuen, Jesus jaio zen eta. Jentilak amildegitik bota zirela esan zuen, eta guztiak bota ziren, Olentzero izan ezik.
Olentzero, Jesusi agurtzera joan zen. Ondoren, Euskal Herritik zehar joan zen, Jesusen berri ona zabaltzera.
OLENTZEROREN MITOA
Abenduaren 24-ko gauean, Jesus jaio zenez eta Olentzerok opariak eraman zionez.
24-ko gauean, Olentzero, Euskal Herriko herri guztietako etxetara joaten da, eta opariak uzten ditu familia guztarentzako.
Familia gehienek opariak, 25-eko goizean jasotzen dituzte, eta gutxi batzuek, 24-ko gauean.
Olentzerok oso kantu famatua du:
Lamiak
Izaki mitologiko hau, erdi emakume eta erdi animali (ahatea) da. Bere ohinak ahuntz, ahate edo oilarrenak izan daitezke. Kondaira gehienen arabera erreka ondoan orrazten edo arropa garbitzen egoten da.
Euskal mitologiako parte garrantzitsuenetako bat hartzen dituzte lamiek.
LAMIEN KONDAIRA 1
Elezaharrak dioenez, bazen artzain bat, egunero-egunero mendira joaten zela bere artaldearekin. Egun baten, neskatxa eder batzuk ikusi zituen, ez zekienez lamiak zirela beraiengana hurbildu zen. Oso gustora ibiltzen zen artzaina neska liluragarri horiekin hizketan eta jolasten.
Herrira jaitsi zenean, bere lagunei eta familiari kontatu zion guztia, baina inork ez zion sinetsi. Hurrengo egunean, Lamiarena joan zen eta denbora bat hitz egiten pasatu ondoren, Lamiak ezkontzeko eskatu zion, eta eraztun bat eman zion. Gizonak amari eraztuna eman ziola kontatu zion. Bere ama, kezkatuta, herriko elizgizonarengana joan zen, eta elizgizonak, hankak behatzeko agindu zion.
Gizonak, elizgizonak esandakoa bete zuen, eta hurrengo egunean neskatxari hankak behatu zion. Ahatearen oinak zituela ikusitakoan, lamia bat zela konturatu zen. Gizona larriturik, eraztuna kentzen saiatu zen,baina ezin zuenez, behatza moztu zuen eta behatz eta guzti itzuli zion Lamiari.
Etxera iritsi zenean, zauria konpondu zuen eta ohera sartu zen. Baina ez zen gehiago esnatu.
LAMIEN KONDAIRA 2
Oraingo hau ez da kondaira bat, baina oso ezaguna den "istorio" bat da.
Elezaharrak dioenez, Lamiak bere kantu eta lirurarekin, gizon guztiak maitemintzen zituela zioen. Gizon guztiak maiteminduta Lamiarengara gerturatzen ziren, eta Lamiak berarekin batera eramaten zituen. Lamiak bere etxera iritstakoan, berarekin zetozen gizon denak hiltzen zituen.
Lamien kondaira
Euskal mitologiako parte garrantzitsuenetako bat hartzen dituzte lamiek.
LAMIEN KONDAIRA 1
Elezaharrak dioenez, bazen artzain bat, egunero-egunero mendira joaten zela bere artaldearekin. Egun baten, neskatxa eder batzuk ikusi zituen, ez zekienez lamiak zirela beraiengana hurbildu zen. Oso gustora ibiltzen zen artzaina neska liluragarri horiekin hizketan eta jolasten.
Herrira jaitsi zenean, bere lagunei eta familiari kontatu zion guztia, baina inork ez zion sinetsi. Hurrengo egunean, Lamiarena joan zen eta denbora bat hitz egiten pasatu ondoren, Lamiak ezkontzeko eskatu zion, eta eraztun bat eman zion. Gizonak amari eraztuna eman ziola kontatu zion. Bere ama, kezkatuta, herriko elizgizonarengana joan zen, eta elizgizonak, hankak behatzeko agindu zion.
Gizonak, elizgizonak esandakoa bete zuen, eta hurrengo egunean neskatxari hankak behatu zion. Ahatearen oinak zituela ikusitakoan, lamia bat zela konturatu zen. Gizona larriturik, eraztuna kentzen saiatu zen,baina ezin zuenez, behatza moztu zuen eta behatz eta guzti itzuli zion Lamiari.
Etxera iritsi zenean, zauria konpondu zuen eta ohera sartu zen. Baina ez zen gehiago esnatu.
LAMIEN KONDAIRA 2
Oraingo hau ez da kondaira bat, baina oso ezaguna den "istorio" bat da.
Elezaharrak dioenez, Lamiak bere kantu eta lirurarekin, gizon guztiak maitemintzen zituela zioen. Gizon guztiak maiteminduta Lamiarengara gerturatzen ziren, eta Lamiak berarekin batera eramaten zituen. Lamiak bere etxera iritstakoan, berarekin zetozen gizon denak hiltzen zituen.
Lamien kondaira
2013(e)ko maiatzaren 2(a), osteguna
Basajaunaren kondaira
Baziren behin bi anai-arreba artaldea zaintzen, eta egun batean suge bat agertu zitzaien. Orduan, mutila bere atzetik zen bere arreba ardiekin utzita. Sugearen atzetik joanda kobazulo batera iritsi zen. Bertan, Basajaun bat ikusi zuen ikatza egosten eta ikutatzen saiatu zen baina Basajaunak ikusi egin zion. Orduan Basajaunak ikatz zati bat eman zion eta haitzulotik irtetzeko esan zion nolakoa den ikusi ahal izateko. Irtetzerazkotan, urre gorria zela konturatu zen eta hortik aurrera anai-arrebak aberatsak izan ziren.
Basajaun
Basajauna basoan bizi den euskal izaki mitologikoa da. Olentzerorekin batera, bera izan zen bizirik iraun zuen azken jentila.
Mariren kondaira
Mariren kobara satzeko, urrezko 3 arau daude:
- Opariren bat eraman behar zaio. (Bere gogokoena ardia da)
- Ezin diozu bizkarra eman Mariri.
- Ezin zara bere koban jasarri, bestela bere zerbitzaria zarela pentsatuko du eta bertan gelditu beharko zara betirako.
MARIREN KONDAIRA:
Bazen behin Kattalin izeneneko artzain bat. Behin, mendira joan zen bere artaldearekin batera. Etxera zihoala , bere ardietako bat falta zitzaiola konturatu zen. Ezin zenez etxera ardi bat gutxiagorekin itzuli bere bila joan zen. Han ikusi zuen bere ardia haitzulo baten sarrera, neskatxa eder batekin batera. Marik neskari zein zen bere izena eta hori al zen bere ardia galdetu zion, neskak Kattalin zuela izena eta bai,bere ardia zela erantzun zion.
Marik berarekin bizitzeko aukera eman zion, gero bizitza hobea izateko. Kattalinek baiezkoa emanez berarekin bizi izan zen 7 urtetan. 7 urte luze haiek pasatu zirenean, Marik lana ondo egin zuela esanez ikatz zati haundi bat eman zion. Neskatxa harriturik geratu zen, baina ez zen ezer esaten ausartu. Aurrera jarraitu zuen, eta haitzulotik irtetzean, ikatza urre bihurtu zen. Kattalin gaztea aberts bihurtu zen.
2013(e)ko apirilaren 18(a), osteguna
Mari
Mari euskal mitologiako beste izaki garrantzitsu bat da. Izen desberdin asko ditu, adibidez Oñatin Anbotoko Mari deitzen zaio. Beste izen batzuetaz ere esagutzen da, ala nola: Mari gaiztoa, Seinoria eta askotan bereganatzen du bizi den mendiaren izena, hau da, Anboto.
Tartaloren Istorioa
Bazen behin, Euskal Herriko mendietan bizi zen Tartalo izeneko izaki
bat. Egun batean artzain bat galdu egin zen eta ez zuen non geratu.
Bat-batean, kobazulo ilun bat ikusi zuen eta gaua pasatzeko ondo zegoela
uste zuenez barrura sartu zen.
Kobazuloan zegoela, harrituta geratu zen ardiak sartzen ikusi zituenean, eta harrituago haien atzetik gizaki itxurako begi bakarreko izaki erraldoi ikusi zuenean. Artzaina beldurtuta ihes egiten saiatu zen, baina Tartalok ez zion utzi eta harri erraldoi batekin oztopatu zuen kobazuloko sarrera.
Gau horretan bertan Tortok eraztun magiko bat jarri zion. Tartalo lo geratu zenean, artzainak burdin bat hartu, eta begian sartu zion, eta horren ondorioz itsutu egin zen.
Hurrengo egunean, ardiak atera behar zituen, eta artzainak ihes ez egiteko beraien larruak ikutzea iruditu zitzaion. Artzaina ez zekiela zer egin zegoen, baina larruak ikusi zituenean ideia bat izan zuen, larrua bizkarrean jarri eta ardia bezala igarotzea.
Ihes egitea lortu zuen. Torto ihes egitea lortu zuela konturatutakoan, eraztun magikoari "Non zaude? Non zaude?" ohikatu zion, eta eraztunak "Hemen nago! Hemen nago!" erantzun zion. Artzaina kentzen saiatu zen, baina ezinezkoa zenez, bere behatza moztea erabaki zuen eta aintzira batera jaurti zuen. Tartalo atzetik aintzirara erori zen eta igeriten ez zekienez, bertan ito zen.
Hemen duzue istorioa bideo batean:
Kobazuloan zegoela, harrituta geratu zen ardiak sartzen ikusi zituenean, eta harrituago haien atzetik gizaki itxurako begi bakarreko izaki erraldoi ikusi zuenean. Artzaina beldurtuta ihes egiten saiatu zen, baina Tartalok ez zion utzi eta harri erraldoi batekin oztopatu zuen kobazuloko sarrera.
Gau horretan bertan Tortok eraztun magiko bat jarri zion. Tartalo lo geratu zenean, artzainak burdin bat hartu, eta begian sartu zion, eta horren ondorioz itsutu egin zen.
Hurrengo egunean, ardiak atera behar zituen, eta artzainak ihes ez egiteko beraien larruak ikutzea iruditu zitzaion. Artzaina ez zekiela zer egin zegoen, baina larruak ikusi zituenean ideia bat izan zuen, larrua bizkarrean jarri eta ardia bezala igarotzea.
Ihes egitea lortu zuen. Torto ihes egitea lortu zuela konturatutakoan, eraztun magikoari "Non zaude? Non zaude?" ohikatu zion, eta eraztunak "Hemen nago! Hemen nago!" erantzun zion. Artzaina kentzen saiatu zen, baina ezinezkoa zenez, bere behatza moztea erabaki zuen eta aintzira batera jaurti zuen. Tartalo atzetik aintzirara erori zen eta igeriten ez zekienez, bertan ito zen.
Hemen duzue istorioa bideo batean:
Tartalo
Tartalo edo Torto, Euskal mitologiako izaki garrantzitsuenetako bat da. Tartalo, gizaki itxurako begi bakarreko izaki mitologiko bat da. Tartaloren inguruan istorio asko daude, baina guk ezagunena erakutsiko dizuegu.
2013(e)ko apirilaren 11(a), osteguna
Sarrera
Kaixo eta ongi etorri gure blog-era:
Gu, 3. DBH-ko ikasle talde bat gara eta blog hau sortu dugu zuek Euskal Herriko mitologiari buruz gehiago jakin ahal izateko.
Astero, pertsonaia baten oinarritzen saiatuko gara. Aste hontan, Tartalori buruz hitz egingo dugu.
Espero dugu disfrutatzea.
Mila esker laguntzeagatik.
Gu, 3. DBH-ko ikasle talde bat gara eta blog hau sortu dugu zuek Euskal Herriko mitologiari buruz gehiago jakin ahal izateko.
Astero, pertsonaia baten oinarritzen saiatuko gara. Aste hontan, Tartalori buruz hitz egingo dugu.
Espero dugu disfrutatzea.
Mila esker laguntzeagatik.
Harpidetu honetara:
Mezuak (Atom)